COVID-19 ve Akciğer Sağlığı / Tüberküloz : Sık Sorulan Sorular

UNION(IUATLD)- ULUSLARARASI TÜBERKÜLOZ VE AKCİĞER HASTALIKLARIYLA MÜCADELE BİRLİĞİ

Yeni koronavirüs-19 (nCoV-19) veya ciddi akut solunum sendromu koronavirüs 2 (SARS-CoV-2), 2019'da henüz keşfedilen yeni bir koronavirüstür. Virüs, 2019'da koronavirüs hastalığına (COVID-19) neden olmuştur.

Tüberküloz (TB), Dr Robert Koch tarafından keşfedildiği 1882'den beri bilinen bir bakteri olan Mycobacterium tuberculosis tarafından oluşturulur, ancak TB’nin binlerce yıldır insanlarda birlikte olduğunun kanıtı vardır.

1. COVID-19 ve TB arasındaki benzerlikler nelerdir?

TB hava yolu ile bulaşan hastalıktır, yani TB basilleri solunduğunda insanlarda enfeksiyona neden olurlar. TB basilleri 6 saate kadar havada kalabilir, ancak konsantrasyonları havanın hareketi ile azalır (açık pencereler, iyi havalandırılmış alanlar), ve onları doğrudan güneş ışığına maruz kalma onları öldürebilir. TB basillerinin solunması enfeksiyona neden olabilir ve bu nedenle TB hastalığı olan biriyle, özellikle öksürük gibi semptomlarla yakın temasta olmak, enfekte olma riskini artıracaktır.

SARS-CoV-2'nin aerosollerle değil damlacıklarla yayıldığı açıktır. Birisi hapşırdığında veya öksürdüğünde, SARS-CoV-2 içeren damlacıklar hemen havaya uçabilir. Damlacık yayılımı enfeksiyonları için bulaşma yolları, hala havadayken solunduğunda veya insanlar bir yüzeye düşen virüs içeren damlacıklarla temas ettiğinde olabilir. Bugüne kadarki kanıtlar, SARS-CoV-2'nin birkaç saat boyunca yüzeylerde hayatta kalabileceğini göstermektedir, bu yüzden enfekte olmuş bir yüzeye dokunduktan sonra virüsü uzaklaştırmak için el yıkamanın önemi üzerine odaklanılmıştır. Bu nedenle  insanlar yüzlerine, özellikle de vücuda giriş noktası olarak hizmet edebilecek ağız, burun ve gözlerine dokunmayı sınırlamalıdır.

Bir ajanın bulaştırıcılığına baktığımızda, genellikle bulaştırıcı bir hastalığın bulaşmasını tanımlayabilen üreme sayısına (R0 değeri) atıfta bulunuruz. R değeri, enfeksiyonu olan bir kişinin enfeksiyonu kaç kişiye geçirebileceğinin değerini verir.

SARS-CoV-2 verileri hala tam olarak ortaya çıkmamasına rağmen, ilk veriler temel üreme katsayısını (R0) 2.2 olduğunu göstermektedir. Bu, COVID-19 olan her kişinin enfeksiyonu ilave 2.2 kişiye geçirebileceği anlamına gelir. Düşük insidanslı ülkelerde TB için R0 değeri 1'in altında olabilir, bu nedenle başkalarına bulaşma şansı az olabilir. Bununla birlikte, TB yükü yüksek olan düşük gelirli ortamlarda TB için R0 değeri Çin'de (2012) 4,3'e ve Güney Hindistan'da (2004-2006) 3,55'e yükselmiştir. TB için R0 değeri, çevresel koşullar ve nüfusun sağlığı gibi diğer faktörlerden de etkilendiği için değişkendir, bu nedenle genel olarak daha fazla TB, kalabalık yaşam koşulları ve yetersiz beslenme ve HIV gibi risk faktörleri olan ortamlarda R0 değeri daha yüksektir.

Bir kişi TB basilini soluduğunda , TB enfeksiyonu ve hastalığı geliştirme riskini etkileyebilecek birçok değişken vardır. Bunlar:

• Yaş (bebek veya küçük çocuk, beş yaşından küçük veya yaşlı, 60 yaşından büyük)
• HIV enfeksiyonu veya şiddetli yetersiz beslenme gibi immünsüpresyon
• Diyabet gibi başka hastalıklara sahip olmak
• Sigara içen veya yüksek alkol tüketenler

Bu değişkenler ayrıca bir kişinin ciddi TB'si olma olasılığını ve kötü bir sonuca (muhtemelen ölüm) gidişi olasılığını da artırabilir.

COVID-19 için, hastalık geliştirme riski henüz çok iyi bilinmemektedir, ancak bugüne kadarki kanıtlar, yaşlılığın ve hipertansiyon, diyabet ve koroner kalp hastalığı gibi ek hastalıklara sahip olmanın kötü bir sonuç için önemli risk faktörleri olduğunu göstermektedir. TB gibi akciğer hastalığına veya HIV gibi diğer enfeksiyonlara sahip olanların SARS-CoV-2 ile enfekte olması durumunda COVID-19'un şiddetini artıracağı henüz açık değildir, ancak kronik solunum yolu hastalığına sahip olmanın COVID ile kötü gidişat için riski artırdığına dair kanıtlar artmaktadır.

Hem COVID-19 hem de TB solunum semptomlarına neden olur - öksürük ve nefes darlığı ve  her ikisi de ayrıca ateş ve halsizliğe neden olabilir. En büyük farklılıklardan biri başlangıç ​​hızıdır. TB semptomları, enfeksiyondan hemen semptomların birkaç gün içinde ortaya çıkabileceği COVID-19'un aksine ancak, genellikle haftalar veya daha uzun bir süre boyunca kademeli olarak başlar.

TB’ da  genellikle bir kişide bakteri bulunmasına rağmen kişinin hasta olmadığı ve başkalarına da bulaştırıcı olunmayan bir dönem vardır. Kişinin gelecekte TB hastalığı olma potansiyeline sahip olduğu bu döneme sessiz TB enfeksiyonu (bazen gizli TB olarak adlandırılır)denir. Bu nedenle, TB bakterilerine maruz kalan bir kişi: ya haftalar içinde hastalanabilir (muhtemelen zayıflamış bir bağışıklık sistemi nedeniyle); ya bağışıklık sistemi zayıfladığında ve artık hastalıkla mücadele edemediğinde bakterileri taşıdıktan yıllar sonra hastalanır; veya enfekte olmasına rağmen ömür boyu hasta olmaz.

Şu anda, COVID-19 semptomları, maruziyetten 2-14 gün sonra, SARS'dekine benzer 5 günlük bir ortalama kuluçka dönemi ile ortaya çıkabilir veya semptom ortaya çıkmayabilir de. SARS-CoV-2 ile sessiz bir dönem olup olmadığı bilinmemektedir.

TB ve COVID-19 karşılaştırması

2. COVID-19 TB ile karşılaştırıldığında ne kadar ölümcüldür?

COVID-19 ile ilgili veriler günlük olarak değişmektedir (en son rakamlar için WHO Durum Kontrol Panosuna bakın), ancak COVID-19 nedeniyle ölüm sayısı her geçen gün artmaktadır. 2018'de TB'den yaklaşık 1,5 milyon kişi öldü ve bu toplamın 250.000'inden fazlası HIV pozitifti. Bu, tüberküloz nedeniyle günde 4.000'den fazla ölüm anlamına gelmektedir.

Mortalite (ölüm) oranları, belirli bir zaman diliminde belirli bir popülasyondaki ölüm sıklığını belirler. Bununla birlikte, COVID-19 gibi yeni bir hastalıkta, mortalite oranları bu noktada çeşitli faktörlerden dolayı güvenilir değildir. COVID-19 mortalite tahmini bilinmemektedir, çünkü tam olarak kaç vaka olduğunu bilmiyoruz. Bunun nedeni eksik raporlamanın ve minimal veya hafif semptomları olan kişilerin test edilmemesinden kaynaklanmaktadır ve bu nedenle toplam doğrulanmış vaka sayısına dahil edilmemektedir. Bu durum ölüm tahminlerini zorlaştırır. Bazı raporlar COVID-19 için ölüm oranlarını yüzde 1,5 ila 20 arasında tahmin ediyor, yüzde 20'si Wuhan, Çin'deki salgının merkezindeki en yüksek tahminlerden biri. Buna karşılık, tedavi edilmemiş TB'nin ortalama ölüm oranı yüzde 45'tir. Bununla birlikte, TB sadece önlenebilir değil, aynı zamanda tedavi edilebilirdir ve DSÖ tarafından 2018'de TB tedavisine başlayanlar için bildirilen küresel başarı oranı yüzde 85'tir.

Bu nedenle, TB teknik olarak COVID-19'dan daha ölümcül olsa da, kişinin hastalıkları ve diğer risk faktörleri göz önünde bulundurmalıdır: yaş, HIV durumu, vücudun bağışıklık sistemlerinin kalitesi, vb. Aktif, tedavi edilmemiş TB'si olan kişilerin ölme olasılığı daha yüksektir. COVID-19 için öngörülen en yüksek mortalite tahminlerinden bile, TB için önleme ve tedavi seçeneklerinin ele alınmasını kritik hale getirir. TB için avantaj, ilaca dirençli TB formları da dahil olmak üzere etkili tedavilerimiz olmasıdır. Ayrıca, bir kişinin TB hastası olmasını önlemek için TB sessiz enfeksiyon aşaması için de tedavilerimiz vardır.

TB ve COVID-19'un birlikte enfeksiyonu hala tartışılmaktadır, ancak her ikisinin de diğerinin doğal semptomlarını şiddetlendirmesi ve bir kişinin sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olma olasılığı vardır.

3. TB tedavisi görüyorum, TB tedavisi gören bir kişinin COVID-19 ile enfekte olması durumunda ne yapması gerektiği konusunda bir rehberlik veya öneri var mı?

Şu anda COVID-19 için önerilen özel bir ilaç tedavisi yoktur  (Daha önceden çeşitli hastalıklarda kullanılan virüslere etkili olduğu düşünülen ilaçlar verilmektedir) hasta kişinin belirtilerine hitap ederek tedavi edilmektedir. COVID-19 için ilaç tedavileri hakkında daha fazla ayrıntı verebilecek büyük bir terapötik çalışma olan SOLIDARITY çalışması var ve daha birçok küçük çalışma da devam ediyor. Şu anda COVID-19'a karşı korunacak bir aşı yoktur.

COVID-19'a benzer hafif semptomlar yaşıyorsanız, TB'nizi tamamen iyileştirmek için TB tedavinizi sürdürmeye devam etmeniz önemlidir. Şu anda TB ilaçlarının COVID-19 geliştirme riskinizi artırdığına dair bir kanıt yoktur.

COVID-19 teşhisi konulursa, sağlık uzmanına TB tedavisi gördüğünüzü bildirin ve TB tedavinizi sağlayan kişileri bilgilendirin. COVID-19 için herhangi bir tedaviye başlarsanız, TB tedaviniz yapanları bilgilendirirseniz diğer ilaçlarla etkileşimin olmadığından emin olabilir.

4. Bazı belirtilerin aynı olduğu göz önüne alındığında, TB veya COVID-19 olup olmadığımı bilmek için neye bakmalıyım?

Yukarıda tartışıldığı gibi, COVID-19 belirtileri TB belirtilerine benzer.Her ikisinde de  ateş, öksürük ve nefes darlığı olabilir, ancak genellikle belirtilerin başladığı hızda bir fark vardır. COVID-19 belirtilerinin daha hızlı başlaması muhtemeldir.

TB veya COVID-19 olduğu bilinen biriyle temasa geçerseniz, bu hastalıklara yakalanma şansınız artar. Ek olarak, yüksek TB oranları veya yüksek COVID-19 oranları olan bir bölgede bulunduysanız, bu bilgiler bakım sağlayıcınızın belirtilerinizin nedenini bulmasına yardımcı olabilir.

Eğer rahatsızsanız ve yukarıdaki belirtileri gösteriyorsanız ve TB veya COVID için pozitif bir temas veya seyahat geçmişiniz varsa ve / veya yukarıda belirtildiği gibi risk faktörleri varsa, hem TB hem de COVID için test yapılması önemlidir. Sağlık kuruluşunu ziyaret ettiğinizde, belirtileriniz ve TB veya COVID-19 için olabilecek risk faktörlerini bildirin, böylece teşhis sürecinde uygun enfeksiyon önleme ve kontrol önlemlerinin uygulanmasını sağlayabilirler(Enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü, enfeksiyonların yayılmasını önlemeye yardımcı olmak için yapılan ve el yıkama, maske ve eldiven kullanma ve şüpheli kişi ile etrafında yeterli boşluk olmasını hedefleyen önlemlerdir)

TB testleri genellikle TB bakterileri için balgam testini içerir. COVID-19 testleri için bir üst solunum nazofaringeal (nazal) sürüntü veya bir balgam testi gerekir. Solunum semptomları varsa, tanıyı daha da rafine etmek ve / veya hastalığın şiddetini belirlemek için bir göğüs röntgeni gerekebilir.

Yüksek TB yükü olan ülkelerde, insanların ulusal yönergelere uygun olarak SARS-CoV-2 testleri ile birlikte TB için taranmaya ve test edilmeye devam edilmesi özellikle önemlidir.

5. TB'den iyileştim, COVID-19 ile enfekte olma riskim daha yüksek mi?

COVID-19 çok yeni olduğu için, daha önce TB öyküsü olanların daha kötü sonuçlar alma riskinin daha yüksek olup olmadığına dair veri bulunmamaktadır. Bununla birlikte, COVID-19 akciğerleri etkiler ve bildiğimiz gibi, TB hastalığını takiben akciğerlerde genellikle bir miktar hasar kalabilir ve bu da sizin daha ciddi COVID-19 belirtilerini geliştirme riskini artırabilir.

TB geçirmiş olan kişiler, özellikle akciğer ameliyatı gerektiren veya TB sonrası akciğer hastalığı teşhisi konmuş kişiler, yüksek riskli ortamlara maruz kalmalarını sınırlamayı düşünmelidir - bu, COVID-19 olasılığı ile ilgili ulusal durumunuza bağlıdır. Kendinizi COVID-19'dan korumanın temel yolları şunlardır:

Sabun ve su veya alkol temelli dezenfektanlarla el ovmaya da dikkat ederek düzenli el yıkama

Sosyal mesafe - kendinizle öksüren aksıran başkaları arasında en az 1 metre mesafe bırakın.

Öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda ağzınızı ve burnunuzu bükülmüş dirsek veya bez ile kapayın  ardından kullanılan bezi derhal imha edin.

Yüzünüze, ağzınıza veya gözlerinize dokunmaktan kaçının

Düzenli el yıkama, yüzeylerin düzenli olarak temizlenmesi ve sosyal uzaklaştırma önlemlerinin uygulanması ile ilgili tavsiyeye ek olarak, kendinizi korumanın bazı yolları iyi bir genel sağlığa sahip olmayı içerir. Tütün kullanımının (tütün içimi, nargile ve e-sigara kullanımı dahil) daha şiddetli bir COVID-19 hastalığı geliştirme riskini arttığı gösterilmiştir. Tütün ürünleri kullanıyorsanız, bırakmanız

tavsiye edilir - bu sizi sadece ciddi COVID-19 hastalığından korumakla kalmaz, aynı zamanda genel olarak akciğer sağlığınız için de iyi olur ve sizi TB'den korur.

6. Maske takmam gerekir mi?

Maske takılması, hem TB hem de COVID-19' için belirtileri olan kişilerin soluduğunda ortama saçılan ve başkaları tarafından solunduğunda onları enfekte edebilecek materyal yayılmasına engel olur.

Maskeler, TB enfeksiyonunu önleme ve kontrolünde, etkilenen kişinin, toplumun ve sağlık çalışanlarının aile üyeleri arasında TB'nin daha fazla yayılma riskini azaltmak için uzun yıllardır kullanılmaktadır. TB için, etkili bir tedavi mevcut olduğundan, bir kişi doğru tedaviye girdikten sonra diğerlerine bulaşma riski hızla azalır ve genellikle maske takmaya gerek yoktur.

COVID-19 için WHO, maskelerin beliritleri olan kişiler tarafından giyilmesini tavsiye etmektedir ve   sağlıklı insanların genel olarak maske takmasını tavsiye etmemektedir. Çin'den, toplumdakii sağlıklı veya belirtisiz hasta  kişiler tarafından gönüllü olarak maske takmanın COVID-19'un yayılmasını azaltmaya yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar vardır.

Maske takma, bir enfeksiyon önleme ve kontrol müdahaleleri paketinin bir parçasıdır ve izole olarak TB veya COVID-19'un bulaşması üzerinde minimum bir etkiye sahip olması muhtemeldir. Risk altındaysanız ve yüksek bir yük bağlamındaysanız (TB veya COVID-19 için), düzenli el yıkama, sosyal uzaklaşma ve öksürük hijyeni uygulamalarına maske takmak ek koruma sağlayabilir.

7. TB kontrol önlemleri bu salgından nasıl etkilenecek?

Acil durumlarda TB kontrolüne ilişkin, ülkelerin TB hizmetlerinin çalışır durumda kalmasını sağlamalarını planlamalarına yardımcı olabilecek yönergeler vardır. Ulusal TB hizmetlerinin devam etmesi ve COVID-19'un bu döneminde insanların TB için tanı hizmetlerine, tedavilerine ve destek hizmetlerine erişebilmeleri çok önemlidir. Artan COVID-19 vakalarına sahip ülkelerde yarattığı etki göz önüne alındığında, TB kontrolü için bir takım riskler vardır.

Ulusal TB program personeli, COVID-19 mücadelesine katılmakta ve bu personel kıtlığı veya artan iş yükleri yaratmaktadır

COVID-19 faaliyetlerine odaklanan ulusal laboratuvar ve teşhis hizmetleri nedeniyle hızlı moleküler testler ve kültürler gibi TB laboratuvar testleri gecikmelere uğramakta ve göğüs röntgenlerine sınırlı erişim olabilmektedir.

İlaç stokları ve tedarik sorunları. Küresel ulaştırma ağlarının yavaşlaması ve TB ilaçlarının üretiminde yer alan ülkelerin etkilenmesi, tedarik zincirinde gecikmelere neden olabilir. Sağlık sistemleri bunalmışsa veya personel sıkıntısı varsa, stok yönetiminin önceliği kaldırılabilir.

Sosyal uzaklaştırma ve ulusal karantina önlemleri, tedavi desteğini ve TB temaslısı izleme önlemlerini kesintiye uğratabilir.

Ulusal TBC programları, DSÖ, bağışçılar ve uygulayıcı ortaklar bu gibi riskleri azaltmak için stratejiler geliştirmek, planlamak ve yürürlüğe koymak için birlikte çalışmalıdır.

8. TB ilaçlarımı depolamam gerekiyor mu?

Küresel ilaç tedariği konusunda endişeler var. Şu anda, birinci basamak TB ilaçlarının hiçbiri COVID-19'un yönetimi için kullanılmamaktadır ve bu nedenle ilaçların kendilerinin COVID-19'lu kişilere yeniden yönlendirilmeleri beklenmemektedir. Yüksek TB yüküne sahip ülkeler, TB ilaçlarının yeterli tedarikini sağlamak ve stokların tükenmesini önlemek ve zamanında yeni ilaç siparişi sağlamak için tedarik yönetim sistemlerine sahip olmalıdır. TB ‘ yi Durduralım Ortaklığı –“Stop TB Partnership”,  “Global  TB İlaç Kurumu- TB Global Drug Facility” gibi uluslararası tedarik kuruluşları, TB tedarik zincirlerinin etkilenmemesini sağlamak için hükümetlerle birlikte çalışmaktadır.

TB tedavisi görüyorsanız, ilacınızı önerildiği gibi almaya devam etmeli ve ilaç ikmalleri için randevularınıza dikkat etmelisiniz. COVID-19 için hızla gelişen durum göz önüne alındığında, hizmet aldığınız kurumla olan randevunuz , ulusal karantina önlemlerine rastlıyorsa yedek ilaç sağlanması gerekmektedir.

9. Sosyal mesafe ve ulusal karantina önlemleri nedeniyle doğrudan gözetimli tedavi (DGT) kısıtlanırsa, TB tedavisi gören kişilere uygun destek ve denetim sağlamak için hangi alternatifler mevcuttur?

Sosyal uzaklaşma, halk sağlığı görevlileri tarafından bir hastalığın yayılmasını yavaşlatmak veya durdurmak için, özellikle sağlık sistemlerine ihtiyacı olan herkese bakım sağlama şansı vermek için kullanılan bir önlemdir. Sosyal uzaklaşma, insanların COVID-19'un yayılmasını sınırlamak için birbirlerinden en az bir metre uzakta durmaları ve dünya çapında hastalık yayılmasını hafifletmek için büyük ölçekli etkinlik ve toplantıların iptal edilmesi anlamına gelmektedir.

Pek çok tüberküloz programında, tüberküloz ilacı alan bir kişinin günlük ilaç içmesinin gözetilmesi tedavi paketinin bir parçasıdır. Günlük tedavi gözetiminin standart bir bakım olarak önerildiği durumlarda, sadece ilaca uyumun kaydedilmesi için değil, tedaviye ilişkin herhangi bir yan etki veya sorun olup olmadığını kontrol etmek ve TB'li kişiye destek sunmak olmalıdır.

COVID-19'un yayılması devam ederken, düzenli olarak yakın temas içeren bakım modellerinin, özellikle de ulusal karantina önlemlerinin alınması halinde, yeniden düşünülmesi gerekebilir. Kendi kendine uygulanan tedavi ve video gözetimli tedavi (VGT) ve diğer cep telefonu destekli uyum stratejileri gibi çeşitli Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT) seçenekleri bulunmaktadır. Bunların, kapsamlı bir bakım paketinin bir parçası olarak uygulandığında, hasta ile tedavi vericinin yüz yüze geldiği DGT ile aynı sonuçlara sahip olabileceğine ve genellikle daha hasta merkezli bir bakım yaklaşımı olduğuna dair artan kanıtlar vardır. Bu sistemlerin bazıları zaman ve dijital / mobil teknolojilerin uygulanmasını gerektirse de, DGT kullanan çok sayıda insanın bulunduğu TB programları, kısa bir süre içinde hangi seçeneklerin uygulanabileceğin karar vermelidir.

Ulusal karantina prosedürleri nedeniyle DGT yaklaşımlarının TB tedavisi gören insanlardan hızlı bir şekilde geri çekilmesi gerekiyorsa, TB programlarının, psiko-sosyal sorunları desteklemenin yanı sıra ilaç tedavisinden kaynaklanan herhangi bir yan etkinin olabileceğinden emin olmak için TB tedavisi konusunda insanları desteklemeye devam edecek bir sistemi olması hayati önem taşır.

10. Kendinizi COVID-19'dan korumanın yeni tedavileri ve yeni yolları hakkında okumaya devam ediyorum, bunların doğru olup olmadığını nasıl anlarım?

SARS-CoV-2 çok yeni bir virüstür ve her gün nasıl yayıldığı, kendimizi nasıl koruyabileceğimiz, hastalanmanızı engelleyebilecek tedaviler veya size tedavi edebileceğimiz konusunda yeni şeyler öğreniyoruz. Okuduğunuz veya paylaştığınız bilgileri kontrol etmenin en iyi yolu saygın web sitelerini kontrol etmektir. DSÖ, web sitesini günlük olarak COVID-19'un tüm yönleriyle ilgili bilgilerle güncellemektedir. Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’ de de Sağlık Bakanlığı web sitesi hergün kendisini yenilemektedir. Bu web siteleri COVID-19 ile ilgili en son kanıtlar ve bilgiler için saygın ve güvenilir kaynaklardır.

11. COVID-19 ve diğer bulaşıcı hastalıklarla ilgili damgalamayı azaltmak için ne yapabilirim?

TB ile ilgili deneyimlerimizden, damgalamanın hastalıklı veya riskli kişiler üzerindeki etkilerini ve hastalığı tanımlarken kullandığımız dilin önemini öğrendik. COVID-19 olan insanları tartışırken medya ve diğerleri tarafından damgalama dilinin benzer şekilde kullanıldığını gördük. COVID-19'dan etkilenen kişilerin yaşadığı damgalamayı en aza indirmek için TB'de öğrendiğimiz birçok dersi yansıtan DSÖ tarafından verilen dil rehberliğine uymamız önemlidir.

Stigma, en çok ihtiyaç duyanlara önleme, tedavi ve bakım sağlamada en güçlü engellerden biri olabilir ve hastalığa yakalananları, bakıcılarını, ailelerini, arkadaşlarını ve topluluklarını olumsuz yönde etkileyebilir. Virüse başlangıç ​​noktasından veya virüsün başlangıçta etkilediği bölgeden değil, adıyla atıfta bulunmak önemlidir.

Kişi merkezli dil, insanlara saygı duyan ve onları güçlendiren, kişiyi hastalığın önüne koyan bir dildir. Örneğin, “COVID-19 kurbanları” veya “şüpheli vakalar” gibi ifadeler kullanmak yerine “COVID-19'u olan kişi” veya “COVID-19 belirtileri gösteren kişi” deyin. Kullandığımız dil, durum hakkındaki anlayışımızı şekillendiriyor ve başkalarını suçlamaktan veya hastalığa yakalanmış bir kişiyi dışlamaktan kaçınmamız gerekiyor. Daha fazla bilgi için DSÖ'nün damgalama ile ilgili kılavuzunu okuyun.

Metnin kaynağı: https://www.theunion.org/news-centre/covid-19/covid-tb-faqs